Διονύσης Σαββόπουλος, Η παράγκα

Όλη η Ελλάδα ατέλειωτη παράγκα ….

Ο στίχος αυτός είναι από ένα παλιό τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου , ένα τραγούδι αληθινής πατριδογνωσίας, όχι της πατρίδας που μας προβάλλουν στις εθνικές εορτές, τις παρελάσεις ή της πατρίδας που κακοποιούν καθημερινά οι ελληνικές κυβερνήσεις. Είναι η πατρίδα ενός καλλιτέχνη που βίωνε τα μεγάλα καθημερινά προβλήματα , το κυνήγι του λαχείου, το μεροκάματο στην μετανάστευση . Σαν να μην άλλαξε τίποτα από τη δεκαετία του ’70. Σαράντα χρόνια μετά η Ελλάδα με το έρημο εμπορικό κέντρο, τα συσσίτια για τους άστεγους και τους φτωχούς, το κράτος παιδείας και πρόνοιας που κατεδαφίζεται και ο Έλληνας που συνεχίζει την καθημερινή του Οδύσσεια μέσα στην ίδια του τη χώρα.

Το πλέον επικίνδυνο και αδηφάγο ον στο σύμπαν (έως εκεί που γνωρίζουμε ) είναι ο άνθρωπος

Και ενώ ακόμη δεν έχουν στερέψει τα δάκρυα εκείνων που έχασαν τους δικούς τους στο μέγα- σεισμό της Ιαπωνίας, ενώ η ραδιενέργεια ποτίζει το νερό και το χώμα εκατομμυρίων ανθρώπων ως αποτέλεσμα του παμφάγου καταναλωτισμού και καιροσκοπισμού, ενώ ακόμη και σήμερα χάνονται ζωές, το άνθος της αμερικάνικης νεολαίας σε έναν κλεφτοπόλεμο χωρίς τέλος στο Ιράκ, ικρά παιδιά πυροβολολούνται την Παλαιστίνη και το Αφγανιστάν και οι στρατιές των προσφύγων προχωρούν βουβές προς τους «δυτικούς παράδεισους», τα δυτικά γεράκια αποφασίζουν με περισσό κυνισμό να βομβαρδίσουν άλλη μια χώρα χωρίς προφανή πρόκληση ή χωρίς πάντως η ίδια να θέλησε να αναμετρηθεί με τις δυτικές υπερδυνάμεις.
Το τέρας του πολέμου και του ιμπεριαλισμού δεν υπακούει σε τίποτε άλλο παρά στο κάλεσμα του κέρδους. Καμία ηθική αξία και καμία δημοκρατική νομιμότητα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την πολιτική αυτών των κρατών που συνέτρεξαν στη βάρβαρη αυτή επίθεση. Όλοι αυτοί υπακούουν στα χρηματιστήρια, τις πετρελαιοεταιρείες και τη δίψα για πλουτισμό. Η ύβρις που διαπράττουν καθημερινά αυτά τα ανθρωπόμορφα τέρατα θα φέρει κατά τους φυσικούς νόμους ολέθριες καταστροφές στην ανθρωπότητα , όχι από τον Καντάφι ή κάποιον άλλο «ανυπάκουο» ηγέτη. Οι ίδιοι αυτοί θα σκάψουν το λάκκο του ανθρώπου, ρυπαίνοντας και καταστρέφοντας με τον πόλεμο κάθε σπιθαμή γης εκτός του βιομηχανικού βορά.
Πρώτα από όλα, οι πρόσφυγες πηγαίνοντας κατά εκατομμύρια προς τη δύση θα δημιουργήσουν ασφυκτικές συνθήκες διαβίωσης για τον οποιοδήποτε προκαλώντας χαοτικές εξεγέρσεις και επαναστάσεις, που θα επιφέρουν είτε νέους αυταρχισμούς είτε ριζική αναδόμηση των κυρίαρχων κρατών.
Έπειτα, η συνεχής επίκληση του πολέμου θα διαλύσει ουσιαστικά τον ΟΗΕ και θα οδηγήσει σε νέα συστήματα ασφαλείας με ηγεμονικές και αυταρχικές εξουσίες. Η δημοκρατικές δυνάμεις μπόρεσαν στο παρελθόν και ανταπεξήλθαν μ ε έναν Χίτλερ και έναν Μουσολίνι, με πέντε όμως;
Η μόλυνση του εδάφους και του νερού με τα χημικά όπλα και το ουράνιο που φέρουν οι αντιαρματικοί πύραυλοι, όσο και η γενικότερη πολιτική των δυτικών χωρών να αξιοποιούν την πυρηνική ενέργεια και το πετρέλαιο ή το λιγνίτη θα προκαλέσει σταδιακά ακόμη μεγαλύτερο οικολογικό πρόβλημα, που θα δημιουργήσει μελλοντικά άμεσους κινδύνους γι α την ανθρώπινη υγεία.
Αν σκεφτεί κανείς ότι οι συνεχείς πόλεμοι απαιτούν ολοένα μεγαλύτερη ενέργεια μπορεί εύκολα να καταλάβει ότι οι πόλεμοι αυτοί από μόνοι τους μπορούν σε λίγες δεκαετίες να προκαλέσουν τεράστια ενεργειακή κρίση.
Το πιο επικίνδυνο όμως σημείο είναι το ότι ο πόλεμος στους δυτικούς πολιτισμούς έχει γίνει πια μέρος της κουλτούρας τους. Η πλύση εγκεφάλου από τα ΜΜΕ όσο και ο «βομβαρδισμός» από τον πολιτισμό της βίας που παράγουν έχει μετατρέψει την κοινή γνώμη σε παθητικό υποστηριχτή των νατοϊκών επιθέσεων. Μόνο όταν ο πόλεμος και η βία χτυπήσει την πόρτα τους ξεσηκώνονται αλλά και πάλι είναι απλά έτοιμοι για νέες σταυροφορίες. Λείπει επομένως μια κουλτούρα της ειρήνης και ένας αναστοχασμός που θα συγκλονίσει καίρια αυτές τις δουλοπρεπείς στον ιμπεριαλισμό κυβερνήσεις.

Ένα τραγούδι για τη μοναξιά της εφηβείας

Το τραγούδι "Subdivisions" (δίσκος Signals του 1982) του συγκροτήματος Rush μιλά για τη μοναξιά των νέων στα υποβαθμισμένα προάστια των σύγχρονων μεγαλουπόλεων.

'"Προάστια"

Απλωμένα στο περιθώριο της πόλης
Με γεωμετρική διάταξη
Ένα μονωμένο σύνορο
Ενδιάμεσα τα λαμπερά φώτα
Και μακριά το πολύ σκοτεινό άγνωστο

Μεγαλώνοντας φαίνονται όλα τόσο μονόπλευρα
Οι γνώμες παρέχονται
Το μέλλον προαποφασισμένο
Αποσπώμενος και υποδιαιρούμενος
Στη ζώνη μαζικής παραγωγής
Πουθενά δεν είναι ο ονειροπόλος ή ο απροσάρμοστος τόσο μόνος

(προάστια)
Στις αίθουσες του Γυμνασίου
Σε εμπορικά κέντρα
Συμμορφώσου ή αποβάλλεσαι
(προάστια)
Στο υπόγειο μπαρ
Στο πίσω κάθισμα των αυτοκινήτων
Να είσαι cool ή αποβάλλεσαι
Κάθε απόδραση μπορεί να σε βοηθήσει να εξομαλυνθεί η σκληρή αλήθεια
Αλλά τα προάστια δεν έχουν καμία γοητεία για να απαλύνει τα ανήσυχα όνειρα της νιότης

Βαλμένοι σαν σκώροι που παραδέρνουν στην πόλη
Η διαχρονική παλιά έλξη
ψάχνεις για ταίρι για τη δράση
Φωτίστηκες σαν πυγολαμπίδα
Ακριβώς για να αισθανθείς τη ζωντανή νύχτα

Μερικοί θα πωλήσουν τα όνειρά τους για μικρές επιθυμίες
Είτε θα χάσουν το ατέρμονο κυνήγι
Πιασμένοι σε ωρολογιακές παγίδες
Και αρχίζουν να ονειρεύονται για κάτι
Για να χαλαρώσουν στο περιπετειώδες ταξίδι τους
Κάπου έξω από μια μνήμη με φωτεινούς δρόμους και ήσυχες νύχτες

Ο Πατριωτισμός δεν είναι Σωβινισμός

Πριν λίγες μέρες παρακολούθησα σε μεγάλο ελληνικό τηλεοπτικό κανάλι συζήτηση για το μάθημα της Ιστορίας. Οι συζητητές , καθηγητές πανεπιστημίου και εκπρόσωπος της ελληνικής ορθόδοξης εκκλησίας συμφώνησαν ότι το μάθημα της Ιστορίας θα πρέπει να διατηρηθεί ως υποχρεωτικό και βασικό στην εκπαίδευση κυρίως, για να προσφέρει ηθική συνείδηση και δευτερευόντως εθνική και πατριωτική. Ως στόχο του μαθήματος έθεσαν ανάμεσα σε άλλα μισόλογα την «Αγωγή του Πολίτη», να ξεπεράσουμε δηλαδή, την σύγχρονη κρίση , μιμούμενοι την αυτοθυσία και τη γενναιότητα των προγόνων μας, για να υπομείνουμε τα όσα μας επιβάλλονται. Δεν πίστεψα στα αυτιά μου όταν άκουσα πασίγνωστο πανεπιστημιακό , αρθρογράφο και συγγραφέα να θεωρεί ότι η ιστορία δεν θα πρέπει να μιλά για πατριωτισμό, αλλά να διαμορφώνει κυρίως ηθική συνείδηση. Και δεν κατάλαβα γιατί δεν μπόρεσε να ξεχωρίσει ο συγκεκριμένος γηραιός κύριος το σωβινισμό από τον πατριωτισμό. Χωρίς να ανατρέξω σε λεξικά και αναλύσεις θα προσπαθήσω να δώσω τον όρο του πατριωτισμού όπως τον γνώρισα μέσα από την ελληνική και την παγκόσμια ιστορία.
Σε αντίθεση λοιπόν με τον σωβινισμό που θέλει τον πολίτη φανατικό θιασώτη του μύθου της εθνικής ανωτερότητας, μισαλλόδοξο και στείρο προγονολάτρη, ο πατριωτισμός είναι ένα από τα στοιχεία που απαρτίζουν την προσωπική ταυτότητα του καθενός μας. Ο πατριωτισμός βέβαια, τις περισσότερες φορές συνδέεται με την έννοια το έθνους, όπως τη γνωρίσαμε τους τελευταίους δύο αιώνες . Το έθνος όμως, ορίστηκε με διαφορετικό περιεχόμενο σε διάφορες χώρες και σε διάφορες εποχές, είτε ως θρησκευτική, γλωσσική, ή πολιτική κοινότητα.
Το «έθνος» σήμερα έχει κοινά αλλά και διαφορές με το «έθνος» που διακήρυξαν η επανάσταση του 1821 και το σύνταγμα του 1975. Η μετανάστευση, η συνύπαρξη στην ίδια χώρα με ανθρώπους άλλων πολιτισμών , η ένταξη σε υπερεθνικούς οργανισμούς, στην ΕΟΚ και στην Ευρωπαϊκή Ένωση έχει διαμορφώσει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στη σύγχρονη έννοια του «έθνους».
Παρόλα αυτά, ο πατριωτισμός σε κάθε εποχή συνδεόταν με την ανιδιοτελή διακήρυξη αλληλεγγύης μέσα στα όρια της κοινότητας στην οποία ο άνθρωπος αναγνώριζε κοινά στοιχεία ταυτότητας, γλώσσας, κοινές ανάγκες, βιώματα και πολιτισμό. Ο πατριωτισμός επομένως, ενώνει δεν χωρίζει όπως ο σωβινισμός. Σε κρίσιμες καμπές της παγκόσμιας ιστορίας άνθρωποι με λιγοστά εφόδια αλλά με αλληλεγγύη, αυτοθυσία και ψυχική ενότητα μπόρεσαν να καταβάλουν υπέρτερους «Γολιάθ», την Οθωμανική Αυτοκρατορία, αποικιοκρατικά καθεστώτα ακόμη και τη Χιτλερική Γερμανία. Ο πατριωτισμός είναι επομένως, η αγάπη και η πίστη στον αγώνα για μια «πατρίδα» που αποτελεί προέκταση της οικογένειας και της τοπικής κοινότητας και καλύπτει στοιχειώδεις ανάγκες του ατόμου αλλά και προσφέρει ποιότητα ζωής.
Πολλούς και κυρίως τους σημερινούς πολιτικούς ιθύνοντες συμφέρει η ταύτιση του πατριωτισμού με τον σωβινισμό και η διάσπαση του κοινωνικού ιστού σε άτομα, συμφέροντα, εθνικές μειονότητες και πλειονότητες, μη κερδοσκοπικές οργανώσεις, κινήματα πολιτών. Σίγουρα, όλοι αυτοί μπορεί να συνευρεθούν απέναντι σε κάποιες βασικές κοινωνικές ανάγκες. Σε πολλές περιπτώσεις όμως, εκλείπουν βασικά στοιχεία της πολιτικής δράσης, ενώ υποβόσκουν οι ιδεολογίες της φιλανθρωπίας και της δήθεν «ακομμάτιστης στάσης» που τις περισσότερες φορές υπονοούν άμεση εξάρτηση από τα κέντρα εξουσίας.
Ένα από θετικά που έφερε η σύγχρονη καπιταλιστική βαρβαρότητα που βιώνουμε είναι τα κινήματα αντίστασης που προτείνουν συγκεκριμένους συλλογικούς τρόπους πολιτικής δράσης και ξεκινούν από την ανάγκη να αποκατασταθεί η ανθρώπινη αξιοπρέπεια αλλά και η υποβαθμισμένη ποιότητα της ζωής. Τα χαρακτηρίζω «θετικά» , γιατί φέρουν μέσα τους το σπόρο του αγνού πατριωτισμού. Στο μέλλον μπορούν να γίνουν ακόμη πιο μαζικά, κάτι που είναι δυνατόν να οδηγήσει σε βαθιές τομές στην πολιτική και οικονομική οργάνωση του τόπου μας.