Ανοικτές κοινωνίες ή φρουρούμενες;

Πριν λίγα χρόνια παίχτηκε στους κινηματογράφους η ταινία του George Romero «Η χώρα των νεκρών», ένα ιδιαίτερα αποκρουστικό και ωμό στη βία του έργο σχετικά με το υποτιθέμενο σενάριο μιας γης, που έχει κατακλειστεί από ζωντανούς νεκρούς, όντα δηλαδή, που ενδιαφέρονται μόνο πώς θα τραφούν με ανθρώπινη σάρκα και τους λίγους εναπομείναντες ανθρώπους, που έχουν αποκλειστεί σε «πόλεις κλουβιά» με γιγαντιαία τείχη, υπερσύγχρονες μεθόδους ασφάλειας και φονικά όπλα που μπορούν να εξαφανίσουν μεγάλο αριθμό από τα εχθρικά όντα.
Μια πρώτη ανάγνωση της ταινίας δείχνει ότι απευθύνεται κυρίως στους λάτρεις των ταινιών τρόμου, ωμής βίας ή και επιστημονικής φαντασίας. Μια πιο βαθιά ερμηνεία της, ωστόσο, θίγει ένα κοινωνικό φαινόμενο της εποχής μας. Αν στη θέση των ζωντανών νεκρών τοποθετούσαμε τους σύγχρονους ανέργους, τους εξαθλιωμένους μετανάστες, τις εγκληματικές συμμορίες που κυνηγούν κάποια τελευταία ελπίδα να ξεπεράσουν το περιθώριο και τη δυστυχία τους, δεν θα μιλούσαμε για μια ταινία μελλοντολογικού τρόμου, αλλά για ένα θέμα κοινωνικού ρεαλισμού.
Μια ματιά σε κατοικίες των βορείων προαστίων της Αττικής θα επιβεβαίωνε το γεγονός ότι πληθαίνουν οι χώροι, που οι άνθρωποι ανταλλάσουν την ελευθερία και την κοινωνικότητά τους με την ησυχία και την ασφάλεια τους. Συγκροτήματα κατοικιών στο πρότυπο των αμερικάνικων «αποικιών» όπου ο «οικειακός νόμος» υπερισχύει του ομοσπονδιακού με υπερσύγχρονες κάμερες και εικοσιτετράωρη ασφάλεια αρχίζουν να εμφανίζονται και στην Ευρώπη. Το σημαντικότερο «πλεονέκτημα» των φρουρίων αυτών θεωρείται η προφύλαξη των ενοίκων από οποιονδήποτε παρείσακτο ή απρόσκλητο επισκέπτη. Ξενοδοχειακά συγκροτήματα μέσα από ηλεκτροφόρα συρματοπλέγματα και ιδιωτική φρούρηση προσφέρουν πλήρως απομονωμένες διακοπές στους εκλεκτούς καλεσμένους που θα είναι πρόθυμοι να πληρώσουν ένα σεβαστό ποσό, για να απολάυσουν τον ήλιο, τη θάλασσα, τα εξαίσια κρασία αλλά όχι και την φιλοξενία της τοπικής κοινωνίας.
Πολλαπλασιάζονται, λοιπόν, οι χώροι, όπου η ασφάλεια, η καθαρότητα, η ομοιογένεια και η νομιμοφροσύνη θεωρούνται πολυτιμότερα αγαθά από την κοινωνικότητα, την επαφή με το διαφορετικό, την επικοινωνία Το ίδιο τείνει να ισχύσει στο σχολικό χώρο, τον αθλητικό χώρο, την εκκλησία, το κοινοβούλιο αλλά και στην ίδια την Ευρωπαϊκή ΄Ένωση δηλαδή, η φρούρηση ως προυπόθεση της ασφάλειας.
Η απομόνωση και ο αποκλεισμός υπέρ της ασφάλειας και της καθαρότητας θυμίζουν άλλες παλαιότερες εποχές, τη μεσαιωνική Ευρώπη με τους φεουδάρχες, τύραννους άλλά και επιτηρητές της τάξης, το φασισμό του Μεσοπολέμου που προειδοποιούσε για τους ¨εχθρούς της φυλής¨. Σαν να μην εξελίχτηκε η ανθρωπότητα και να μην έμαθε από τους καταστρεπτικούς πολέμους που συγκλόνισαν την Ευρώπη αλλά και ολόκληρο τον πλανήτη. Η επανάσταση ενάντια στην αδικία ξεσπούσε πάντα και καμιά βαστίλη με τα τείχη της δεν την εμπόδιζε. Λουδοβίκοι και Αντουανέτες υπάρχουν και σήμερα. Όπως έλεγε, όμως, ο Αριστοτέλης ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να ζήσει με άλλους ανθρώπους. Η απομόνωση θα επιφέρει την παρακμή και την καταστροφή του. Με το να κλείνεις τα μάτια σου δεν εξαφανίζεται το πρόβλημα. Όταν το ατομικό–ιδωτικό διαχωρίζεται από το κοινωνικό συμφέρον επέρχεται σύντομα η αποχάυνωση, η διάλυση και τελικά η πτώση.