Η εξέγερση του Πολυτεχνείου τότε και σήμερα
Η φετεινή
επέτειος της εξέγερσης του Πολυτεχνείου
είναι σημαδιακή. Τα αιτήματα που
αναπτύθηκαν στον αντιδικτατορικό αγώνα και βρήκαν την κορυφαία έκφρασή τους
εκείνες τις ημέρες του 1973 είναι σήμερα περισσότερο επίκαιρα από ποτέ. Η
Ελλάδα του 2012 βρίσκεται πλήρως
υποταγμένη στα πολεμικά σχέδια του ΝΑΤΟ, δεμένη στα οικονομικά και
πολιτικά παιχνίδια των ΗΠΑ και της ΕΕ, η Κύπρος είναι διαιρεμένη, το αίτημα για λαϊκή εξουσία ,
γνήσια δημοκρατία και κοινωνική δικαιοσύνη ακούγεται σήμερα όλο και
περισσότερο, ακόμη και το ξεχασμένο για κάποιους σύνθημα « ψωμί παιδεία
ελευθερία» επιστρέφει δυναμικά στις σύγχρονες συγκεντρώσεις.
Όσοι, επομένως, βιάστηκαν να μιλήσουν για παρακμή, σβήσιμο της
μνήμης, ξεπούλημα της γενιάς του
Πολυτεχνείου καλύτερα να το ξανασκεφτούν. Ένα φάντασμα είναι πάνω από την
Ελλάδα σήμερα και αυτό είναι το αγωνιστκό πνεύμα εκείνων των φοιτητών, των εργατών και των μαθητών που καλεί όλους μας σήμερα να παλαίψουμε για
τη δικαίωση των αιτημάτων του Πολυτεχνείου.
Οι εκάστοτε
πολιτικές ηγέσίες δε ξεχνούσαν κάθε χρόνο να μας βεβαιώνουν ότι η δημοκρατία
και το σύνταγμα έχει στέρεες βάσεις την Ελλάδα και αποκλείεται να απειληθούν
από τη φασιστική και στρατοκρατική απειλή. Το ίδιο ωστόσο, αυτό πολιτικό
σύστημα αυτοϋπονομεύτηκε, διασάλευσε τα βασικά άρθρα του ελληνικού συντάγματος,
τη λαϊκή κυριαρχία και το δικαίωμα στην εργασία και τη ζωή, έκανε πρακτική του
αρκετές φορές τον αυταρχισμό, τον ρατσισμό, επέβαλε ως τρόπο άσκησης της
εξουσίας το «νόμιμο είναι και ηθικό», ξεπούλησε τη δημόσια περιουσία δηλαδή, τον
κόπο και την εργασία όλων μας στα ξένα και ντόπια μονοπώλια.
Το τέλος της
ιστορίας, το τέλος δηλαδή των ιδεολογιών όχι μόνο δεν ήρθε ποτέ αλλά σήμερα με
τη δεδομένη κρίση, που κατά τα άλλα εξασφαλίζει αμύθητα κέρδη στο μεγάλο
κεφάλιο ακυρώνεται ως αντίληψη αυτόματα, καθώς η ζωή εκατομμυρίων ανθρώπων
απειλείται άμεσα από αυτό που για τον Μαρξ συνιστούσε καταστροφή ανθρώπινου και
υλικού κεφαλαίου, δηλαδή, το κλείσιμο
εργοστασίων, την κατάργηση δημόσιων υπηρεσιών και την απόλυση δημόσιων
υπαλλήλων, το τσεκούρωμα των μισθών,την κατάργηση της δημόσιας ασφάλισης και σύνταξης,
το δικαίωμα στην σταθερή εργασία, τη θυσία στης δημόσιας δωρεάν Παιδείας και
Υγείας στο βωμό του επιχειρηματικού κέρδους.
Σήμερα, επομένως,είναι
περισσότερο αναγκαίο από ποτέ να παραδειγματιστούμε από το πάθος και τη
μαχητικότητα εκείνων των αγωνιστών του Νοέμβρη του 1973 και να αναρωτηθούμε :
Ποιοι επέτρεψαν σε μια
φασιστική συμμορία να μιλάει δημόσια
σήμερα για «μύθο του Πολυτεχνείου» και να εκφράζεται ναζιστικά μέσα στη Βουλή;
Ποιοι οδηγούν το
λαό μας σε νέες «Γερμανίες και Αυστραλίες» και ειδκά το πιο πολύτιμο κομμάτι
του που είναι οι νεοι πτυχιούχοι και επιστήμονες;
Ποιοι σπείρουν
τη σύγχυση και τον εθνικισμό στο λαό και δε διστάζουν να μιλούν δημόσια για κρεμάλες
στο σύνταγμα, κάψιμο της Βουλής για την ανάγκη δήθεν αποιδεολογικοποημένων
κυβερνήσεων.
Ποιοι
ικανοποιούνται, όταν στρέφεται η μια κοινωνική ομάδα ενάντα στην άλλη, όταν το
πρόβλημα της δημοκρατίας μας σήμερα προσωποποιείται και ντύνεται με όρους
δικαστηρίου ή συνδέεται με τον πατριωτισμό ή όχι κάποιων παραγόντων.
Ποιοι τέλος
θέλουν την Ελλάδα «Μαλαισία της Ευρώπης»,
χώρα στρατόπεδων εργασίας , τους
Έλληνες εργάτες-σκλάβους του 21ου αιώνα.
Η απάντηση είναι απλή και ξεκάθαρη :
Όλοι εκείνοι,
ντόποιοι και ξένοι παράγοντες που απαρτίζουν το σημερινό σύστημα εξουσίας και
θέλουν να σβηστεί από τη συλλογική μνήμη αλλά και από την επίσημη ιστορία η
Εθνική Αντίσταση, το ΕΑΜ , ο
Δημοκρατικός Στρατός, οι κοινωνικοί αγώνες του λαού μας , στους οποίους βέβαια,
βασική θέση κατέχει και η εξέγερση του Πολυτεχνείου το 1973.
Αρκεί να ρίξει
κανείς μια ματιά στα σύγχρονα σχολικά βιβλία Ιστορίας, για να δει πόσο
υποβαθμισμένη είναι η αφήγηση, όταν αναφέρεται σε αυτά τα θέματα. Ασάφεια,
αοριστία ή και σκόπιμη αποσιώπηση συνοδεύουν αυτά τα θεμελιώδη ιστορικά
γεγονότα. Ο Πινοσέτ για να επιβάλλει την τυραννική εξουσία του στη Χιλή
φρόντισε να απαγορεύσει κοινωνικές εκδηλώσεις, ήθη και έθιμα που προήγαγαν τη
συλλογικότητα, συντελούσαν στην συλλογική και ιστορική μνήμη . Αποκόπτωντας ένα
λαό από τις ιστορικές ρίζες και την επαναστατική του παράδοση καταφέρνεις να
επιβάλεις την ιδεολογία της υποταγής και του συμβιβασμού με τη βαρβαρότητα,
αφαιρείς μέρος της συλλογικής έκφρασης, πετυχαινεις σε μια δεύτερη φάση τη
συκοφάντηση των σύγχρονων κοινωνικών αγώνων.
Η επέτειος του
Πολυτεχνείου υπονομεύτηκε ουσιαστικά από όλες τις κυβερνήσεις, από τα λεγόμενα
«κόμματα εξουσίας» , την ευρύτερη αριστερά και το δημοσιογραφικό κατεστημένο,
ακόμη και από τη συμβιβασμένη
διανόηση, πολύ πριν εμφανιστεί η
προσβλητική για τους νεκρούς του Πολυτεχνείου αφίσα. Τρεις είναι οι βασικές
συνιστώσες αυτής της αμφισβήτησης:
«Το
πολυτεχνείο δεν ανήκει σε κόμματα αλλά
ήταν η αυθόρμητη εξέγερση των φοιτητών ενάντια στη Χούντα». Θυμίζει το αντίστοιχο
μότο ότι όλοι οι Έλληνες πολέμησαν το ναζισμό. Πόσο άτοπη και ανιστόρητη είναι
αυτή η ισοπέδωση μπορεί κανείς εύκολα να καταλάβει. Οι μαζικές αντιστασιακές
πράξεις δεν ξεσπούν με αυθόρμητες
ενέργειες λαών αλλά με οργάνωση, ενημέρωση, συχνά με συνομωτική δράση και το
Πολυτεχνείο δεν παρεκκλίνει αυτού του κανόνα.
Η άνοδος, του εργατικού κινήματος ήταν, συγκριτικά με
τα πρώτα χρόνια της δικτατορίας, σημαντική. Το δυνάμωμα του φοιτητικού
κινήματος «πατούσε» πάνω στο λαϊκό παράγοντα, στην ανάπτυξη του εργατικού κινήματος.
Στην ουσία, ήταν άμεσα συνδεδεμένο με αυτό. Η ανάπτυξη των δυνάμεων του ΚΚΕ και
της ΚΝΕ έπαιξαν καθοριστικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη.
Επιπλέον, η κρίση του χουντικού καθεστώτος γίνεται όλο
και πιο βαθιά και επιταχύνεται από τις αρχές της δεκαετίας του '70 και
ιδιαίτερα την περίοδο 1972 - '73. Μια σειρά από διεθνείς και εσωτερικές
εξελίξεις εντείνουν την κρίση και την παράλληλη άνοδο της αντιδικτατορικής
πάλης.
Για τον καπιταλισμό, εκείνη η περίοδος ήταν ιδιαίτερα
δύσκολη. Η οικονομική κρίση (που τότε από τους αστούς οικονομολόγους ονομαζόταν
«πετρελαϊκή κρίση») μόλις είχε ξεσπάσει, αγγίζοντας και τη χώρα. Οι
σκανδαλώδεις συμβάσεις της χούντας με μονοπώλια γίνονται απροκάλυπτες και
γνωστές στο λαό. Παράλληλα, όμως, η αντιαμερικάνικη, αντιιμπεριαλιστική
συνείδηση λαού και νεολαίας βαθαίνει ακόμη περισσότερο από τις επεμβάσεις του
αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα τής, με
αμερικάνικη επέμβαση, επιβολής χούντας στη Χιλή, και η ανατροπή της κυβέρνησης
της «Λαϊκής Ενότητας» του Σ. Αλιέντε. Η αγανάκτηση του λαού στρέφεται τόσο
ενάντια στον ιμπεριαλισμό, όσο και στη χούντα με τον ελλιμενισμό του 6ου
Αμερικάνικου Στόλου στο Φάληρο και στην Ελευσίνα. Από την άλλη, θετική επίδραση
ασκούσαν στο λαό οι σοσιαλιστικές χώρες, η πάλη του βιετναμέζικου λαού ενάντια
στους Αμερικάνους ιμπεριαλιστές, καθώς και η άνοδος του εργατικού κινήματος των
καπιταλιστικών χωρών. Η απομόνωση του χουντικού καθεστώτος διευρυνόταν.
Μπροστά σε αυτήν την κατάσταση, οι δυνάμεις του
κεφαλαίου στην Ελλάδα εξετάζουν ενδεχόμενη «ομαλή» διαδοχή σε μια «φιλελεύθερη»
διακυβέρνηση, η οποία θα είναι αστικοκοινοβουλευτική μεταμφίεση της χούντας.
Κάτω από το βάρος των εξελίξεων και την πίεση του λαϊκού παράγοντα, ξεκινά το
πείραμα της «φιλελευθεροποίησης», από το 1972 και εντείνεται το 1973, με το
δημοψήφισμα για την κατάργηση της βασιλείας και την κυβέρνηση Μαρκεζίνη, η
οποία υποσχέθηκε τη διενέργεια εκλογών το Φλεβάρη του '74.
Το 1973 χαρακτηρίζεται από τη σοβαρή αγωνιστική
ανάταση του λαού και της νεολαίας. Το χαμηλό επίπεδο ανάπτυξης των αγώνων της
εργατικής τάξης, λόγω και της φασιστικής επιβολής, αρχίζει να ξεπερνιέται και
με ωριμότητα από τις στοιχειώδεις μορφές τους (διαβήματα, υπομνήματα κ.λπ.)
περνάνε σε ανώτερες - μέχρι τις απεργίες. Στην πρώτη γραμμή τίθενται ζητήματα,
όπως: Μεροκάματα, ασφαλιστικά ταμεία, ωράριο, συνδικαλιστικές ελευθερίες,
δικαίωμα της απεργίας. Μία μετά την άλλη οι ομοσπονδίες, ένας μετά τον άλλο οι
κλάδοι των εργαζομένων καταγγέλλουν τις συμβάσεις εργασίας και ζητούν αυξήσεις
των αποδοχών τους κατά 40% - 50%. Ως αποτέλεσμα όλων των προηγούμενων αγώνων,
το 1973, σημειώνονται οι απεργίες αλιεργατών Καβάλας, τυπογράφων Αθήνας,
τεχνικών «Ολυμπιακής», δημοσιογράφων πρωινών εφημερίδων Αθήνας, εργαζομένων της
ΔΕΗ, κινηματογραφιστών Αθήνας. Την ίδια χρονιά, αναπτύσσονται και οι πρώτες
εκδηλώσεις των αγροτών, διοργανώνοντας μεγάλα συλλαλητήρια, όπως στα Καλύβια
Τρικάλων, στα Μέγαρα, στα Σπάτα, στο Μενίδι, στο Σκαραμαγκά. Αρνούνται την
παράδοση ή πώληση των προϊόντων τους, μέτρο που επεκτάθηκε σε όλη τη χώρα.
Δυναμώνουν και οι διεκδικήσεις με καθαρά πολιτικό
χαρακτήρα. Τέτοιες μέρες δράσης είναι η 28η Οκτώβρη 1972, η επέτειος του
πραξικοπήματος (21η Απρίλη 1973), η Πρωτομαγιά του '73, η νυχτερινή διαδήλωση
μετά το σχηματισμό της κυβέρνησης Μαρκεζίνη. Ακόμη και στις Ενοπλες Δυνάμεις,
υπάρχουν παραδείγματα αντιδικτατορικών εκδηλώσεων, με την εγκατάλειψη ΝΑΤΟικής
άσκησης στην Αδριατική από το αντιτορπιλικό «ΒΕΛΟΣ».
Μια άλλη γνωστή άποψη σε τηλεσυζητήσεις είναι και το
ότι «Το Πολυτεχνείο είχε ως κύριο αίτημα την ανατροπή της Χούντας και την ελευθερία».
Εσκεμμένη παρασιώπηση και σ’ αυτή την περίπτωση της συνθηματολογίας των
εξεγερμένων φοιτητών. Ευτυχώς υπάρχει το κινηματογραφικό και φωτογραφικό υλικό
και μπορούμε να δούμε πανό με συνθήματα όπως «λαϊκή εξουσία» «Έξω οι ΗΠΑ»,
«Ψωμί Παιδεία, Ελευθερία», και άλλα πολλά αναγραφόμενα, που πιστοποιούν το
στοιχείο ότι η ελευθερία δεν ήταν το μόνο ζητούμενο των εξεγερμένων, αλλά μια
πολιτεία δημοκρατική, ανεξάρτητη από ξένες επεμβάσεις και δίκαιη προς τους
πολίτες της.
Ευθεία αμφισβήσηση της σημασίας της
εξέγερσης του Πολυτεχνείου συιστά και η άποψη ότι «η γενιά του Πολυτεχνείου τελικά
ξεπουλήθηκε για τον υπουργικό θώκο και αναίρεσε τις απόψεις της ενσωματωμένη
στο σύστημα που η ίδια πολέμησε». Άλλη μια σκόπιμη ισοπέδωση, αφού ξεχνά το
γεγονός ότι πολλοί από τους εξεγερμένους
πέρασαν στην αφάνεια, αφού χτυπήθηκαν και βασανίστηκαν άγρια από τον
κατασταλτικό μηχανισμό της Χούντας. Υπήρξαν βέβαια και εκείνοι που υπηρέτησαν
το κατεστημένο, όμως, η προσωπική
εκμετάλλευση της αντιδικτατορικής δράσης για πολιτικά ωφέλη , το κρίμα και η
ασυνέπεια στιγματίζει τους ίδιους ως άτομα και δεν έχει καμία σχέση με τον
αγώνα του Πολυτεχνείου. Άλλωστε το
Πολυτεχνείο δεν μπορεί να προσωποποιηθεί, αυτό θα ήταν μια μονομερής και
απλουστευτική ερμηνεία, είναι σαν να λες ότι η επανάσταση του 21 ταυτίζεται με
τη δράση του Κολοκοτρώνη και του Καραϊσκάκη.
Εχει σημασία να
σημειώσουμε ότι οι υπεραπλουστεύσεις περί γενιάς που «χάθηκε», που «πρόδωσε» ή
που «φταίει» δεν έχουν βάση. Γιατί πολύ απλά, η λεγόμενη «γενιά του Πολυτεχνείου»
(όπως και κάθε άλλη, εξάλλου) δεν είναι ενιαία, δεν έχει ενιαία πολιτικά
χαρακτηριστικά. Το γεγονός ότι μια γενιά σημαδεύτηκε από έναν ξεσηκωμό του λαού
και της νεολαίας και βαφτίστηκε από αυτόν, δε σημαίνει ότι αποκτά ενιαία
πολιτική ταυτότητα! Πόσο μάλλον που ούτε καν τότε, την περίοδο του
αντιδικτατορικού αγώνα και της κορύφωσής του, δεν είχε ως «γενιά» μία κοινή
πολιτική κατεύθυνση και στόχους, αλλά στους κόλπους αυτού του αγώνα
αναπτύσσονταν έντονη ιδεολογική και πολιτική διαπάλη. Συνήθως, μιλούν για
«γενιά του Πολυτεχνείου» και η σκέψη κάνει συνειρμούς με συγκεκριμένα γνωστά
πρόσωπα που είχαν συμμετοχή στον αντιδικτατορικό αγώνα, την οποία «εξαργύρωσαν»
ποικιλοτρόπως, ως έδειξε η μετέπειτα «πολιτική καριέρα τους». Είναι προφανές
ότι αυτό δεν χαρακτηρίζει μια ολόκληρη γενιά.
Αρα, οι αναλύσεις περί της «γενιάς του Πολυτεχνείου»
που έδρεψε τους καρπούς της δεκαετίας του '80 και αυτή ευθύνεται για τη
σημερινή κρίση, είναι απλουστεύσεις που θίγουν βάναυσα χιλιάδες αγωνιστές
εκείνης της περιόδου, ενώ δημιουργούν ενοχές στο σύνολο του λαού μας για τις
κατακτήσεις που είχε το κίνημα πριν τρεις δεκαετίες (κάτω και από έναν
ευνοϊκότερο παγκόσμιο συσχετισμό δύναμης).
Κάποτε λέγαμε
ότι οι νέοι των δεκαετιών του 80 και του 90
δεν είχαν οράματατα. Θα συμπληρώσω ότι δεν είχαν οράματα γιατί το
κατεστημένο έκανε και συνεχίζει να κάνει το παν για να συκοφαντίσει τα «μεγαλα μαζικά
όχι» της ελληνικής ιστορίας, καταβαραθρώνει τα θετικά πρότυπα των αγωνιστών ,
τα υποβαθμίζει , όπως πριν λίγα χρόνα, όταν κάποιος υπουργός Παιδείας έστειλε εγκύκλιο στα σχολεία να γίνει μάθημα
την ημέρα της 17ης Νοέμβρη και να αφιερρωθούν μόνο οι δύο τελευταίες
ώρες για να εορταστεί η μνήμη του Πολυτεχνείου. Δεν λείπουν, επίσης, οι
τηλεοπτικές συζητήσεις όπου άνθρωποι που στάθηκαν απέναντι στους φοιτητές,
πολιτικές δυνάμεις που συμβιβάστηκαν με
τη δικτατορία ανατέμνουν τον αγώνα των
φοιτητών τότε και τώρα ή εκθειάζουν δήθεν τη θυσία του 1973 και κατακεραυνώνουν
τους τωρινούς φοιτητές που αγωνίζονται κόντρα στην υποβάθμινση τωνν σπουδών
τους.
Εμείς φωνάζουμε από το γνωστό τραγούδι του Διονύση Τσακνή το στίχο « Κουφάλες δεν ξοφλήσαμε», θα
συνεχίσουμε στο δρόμο που χάραξαν τα παιδιά του Πολυτεχνείου στο δρόμο της
ανατροπής και της ανυπακοής σε αυτούς που κλέβουν το ψωμί από το τραπέζι , που ονειρεύονται
νέες δικτατορίες για να επιβάλουν ξανά
τη σάπια ηθική τους , σε αυτούς που θέλουν τους νέους μαστουρωμένους και
χουλιγκάνους, που εισάγουν ως μορφή πάλης τα κάθε είδους αποπολιτικοποιημένα
κινήματα της πλατείας , τους τηλεπροφήτες και τους πολιτικούς τσαρλατάνους
, τα απότοκα του πολιτικού συστήματος ακόμη και το ίδιο το φασιστικό φαινόμενο το
οποίο χρησιμοποίησαν , για να συκοφαντήσουν και να υπονομεύσουν τη συλλογικότητα αλλά και την ανάγκη να
προταθεί για τους νέους αγώνες μια
ξεκάθαρη ιδεολογική ταυτότητα, όπως είναι αυτή που πρέσβευεται τόσα χρόνια τώρα με συνέπεια από
το ΚΚΕ και το ΠΑΜΕ.
.