Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα έχει μετατραπεί σε πέρασμα Ασιατών κυρίως μεταναστών που ζητούν ένα καλύτερο αύριο για εκείνους και τις οικογένειές τους. Για να γίνω σαφής από την αρχή θα δυσαρεστήσω κάποιους αιθεροβάμονες που πιστεύουν ακόμη στον εθνικισμό και την εθνική καθαρότητα και επιμένουν να μιλούν για "λαθρομετανάστες" και για δήθεν "απειλή¨. Ξεκινώ λοιπόν από τις βεβαιότητες :
1ο Οι καραβιές των εξαθλιωμένων δεν θα σταματήσουν όσα τείχη και αν υψώνονται. Όσο οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους επιβάλλουν τις ιμπεριαλιστικές βλέψεις τους ανά την υφήλιο, τόσο θα ενισχύονται τα μεταναστευτικά κύματα.
2ο Όσο οι πιο ισχυρές οικονομικά χώρες της Ευρώπης αδιαφορούν για τους μετανάστες και στρουθοκαμηλίζουν οργανώνοντας ναζιστικού τύπου διωγμούς το πρόβλημα σαν πληγή που χύνει πύον θα χειροτερεύει.
3ο Οι μετανάστες σύντομα θα κατακλύσουν την Ευρώπη. Ο πληθυσμός της "γηραιάς ηπείρου" μειονεκτεί αριθμητικά. Οι μελλοντικές επαναστάσεις θα έχουν κατά πως φαίνεται πρωταγωνιστές τους εξαθλιωμένους και ξεριζωμένους αυτούς πρόσφυγες. Η βία επομένως εναντίον τους ρίχνει "λάδι στη φωτιά. Δεν θα ωφελήσει κανέναν και κυρίως τους Ευρωπαίους.
4. Ορισμένοι πολιτικοί μιλούν για την αποτυχία της πολιτικής ενσωμάτωσης των μεταναστών. Η ΕΕ ωστόσο, επέδειξε ιδιαίτερη ανικανότητα στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Ουσιαστικά, δεν έπραξε το παραμικρό για να βοηθήσει ή και να καθοδηγήσει τις χώρες υποδοχής όπως η Ελλάδα στην φροντίδα και την ενσωμάτωση των μεταναστών. Οι λεγόμενοι "λαθρομετανάστες" αποτέλεσαν τους δούλους του 21ου αιώνα εξυπηρετώντας μια σειρά από παραγωγικούς τομείς κυρίως των ισχυρών χωρών. Και μην βιαστείτε να υποθέσετε ότι οι μετανάστες "΄ έκλεψαν τη δουλειά των ντόπιων῾ Οι φτωχοί αυτοί μετανάστες αναγκάστηκαν για ένα "ξεροκόμματο" να προσφέρουν κυρίως μαύρη εργασία, εμπόριο του δρόμου, λαθραία, και "μεροκάματο του τρόμου" κάτω από ανύπαρκτες συνθήκες υγιεινής αντιμετωπίζοντας για άλλη μια φορά την υποδούλωση που είχαν βιώσει στις χώρες καταγωγής τους. Το δουλεμπόριο αυτό ενίσχυσε τα κέρδη μεγάλων επιχειρήσεων, ενώ την ίδια ώρα οι φιλελεύθερες κυβερνήσεις της ΕΕ αδυνατούσαν να συλλέξουν ασφάλιστρα και φόρους από αυτό το παγιωμένο καθεστώς ανασφάλιστης εργασίας.
Να λοιπόν γιατί η ΕΕ και η ΟΝΕ δεν πρόκειται να κάνουν τίποτα για τους μετανάστες. Δεν τους ενδιαφέρει ούτε το αυξανόμενο κύμα "νομιμοποιημένου ή ήπιου ρατσισμού" ούτε το πρόβλημα των επιδημιών που ξαναχτυπά την πόρτα των ισχυρών κρατών της Δύσης ούτε η εγκληματικότητα που υποβαθμίζει τη ζωή στα αστικά κέντρα. Το μόνο που τους ενδιαφέρει είναι τα κέρδη και τα μερίσματα στο χρηματιστήριο, ακόμη και αν αυτά είναι ποτισμένα με τον ιδρώτα ανήλικων και εξαθλιωμένων ανθρώπων.
Όχι πως θα περιμέναμε τίποτε άλλο, ωστόσο είναι ιδιαίτερα προκλητική η αδιαφορία και ο ρατσισμός της επίσημης χριστιανικής εκκλησίας απέναντι στους φτωχούς συνανθρώπους μας από την Ασία και την Αφρική. Την ίδια ώρα που άνθρωποι και στην Ελλάδα πεθαίνουν από την πείνα και το κρύο οι ιεράρχες προτιμούν ασχολούνται με ακίνδυνες φιλανθρωπίες και μουσικές εκδηλώσεις. Η απάθεια τους απέναντι σε ανθρώπους που υποφέρουν και ψάχνουν να βρουν ασφαλές καταφύγιο από τον πόλεμο και την πείνα αποδεικνύει για άλλη μια φορά την ιστορική συνεισφορά του εκκλησιαστικού συστήματος εξουσίας κυρίως να φτιάχνει "διαχωρισμούς" ανάμεσα στους ανθρώπους και λιγότερο να ενώνει.
Τρίτη 25 Ιανουαρίου 2011
Παρασκευή 21 Ιανουαρίου 2011
Δικαίωμα στον αναλφαβητισμό
Πίσω από βαρύγδουπες εκφράσεις όπως «αυτομόρφωση», «δια βίου εκπαίδευση και κατάρτιση», «κοινωνία της πληροφορίας», κρύβεται η φιλοσοφία του εκπαιδευτικού φιλελευθερισμού. Στα πρότυπα, δηλαδή, του ανεξέλεγκτου οικονομικού ανταγωνισμού διαμορφώνεται μια μορφωτική και εκπαιδευτική πραγματικότητα, που υπάγεται πλήρως στους νόμους της κυριαρχίας του ισχυρότερου και χτίζει μια κοινωνία ανισοτήτων και αποκλεισμών.
Βέβαια, όπως το οικονομικό μοντέλο των οικονομολόγων διαφωτιστών ήταν επηρεασμένο από την πολιτική ιδεολογία και τα συμφέροντα της αγγλικής αστικής τάξης, έτσι και ο εκπαιδευτικός αυτός ατομισμός, η προάσπιση δηλαδή του δικαιώματος του ατόμου στην επιλογή των μορφωτικών αντικειμένων και όχι στη κρατική στήριξη ενός βασικού εκπαιδευτικού προγράμματος στηρίζεται πρώτιστα στην σύγχρονη συγκεντρωτική δημοκρατία των υπερεθνικών οργανισμών ( ΕΕ, NAFTA) , όπου η πολιτική φαίνεται να είναι μια κλειστή διεργασία, που ελέγχεται αποκλειστικά από ντόπιες και υπερεθνικές ελίτ. Η πλειονότητα του πληθυσμού επομένως, δεν χρειάζεται να μορφωθεί επαρκώς , αφού έτσι και αλλιώς κάτι τέτοιο χρειάζεται γενναία ψυχοπαιδαγωγική υποστήριξη, αφόρητη πολυτέλεια για το σύγχρονο « κράτος παρία» των πολυεθνικών.
Το νέο αυτό σχολείο σε όλες τις βαθμίδες του προσφέρει στοιχειώδεις γνώσεις ανάλογα με τα ηλικιακά χαρακτηριστικά του κάθε μαθητή ίσα ίσα, για να μπορεί ο αυριανός πολίτης να συνεννοείται στη μητρική του γλώσσα ή στην αγγλική. Τα υπόλοιπα γνωστικά εφόδια θα επιλεγούν από τον ίδιο τον μαθητή στην πορεία του στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι υποστηρικτές της δραστικής μείωσης της εγκυκλίου μόρφωσης ισχυρίζονται ότι λιγότερη γνώση σημαίνει δημιουργική γνώση αλλά και περισσότερη κατανόηση. Ωστόσο αγνοούν το γεγονός ότι ένα παιδί ή και ένας γονιός που συχνά δεν είναι καν επιστήμονας καλούνται να αποφασίσουν για το καίριο επιστημολογικό ερώτημα ποια γνώση είναι η πιο σημαντική σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Αποτέλεσμα αυτής της παρανόησης είναι το σχολείο να μετατρέπεται σε εντευκτήριο δεξιοτήτων, αγοραίας προβολής της εκάστοτε επιστημονικής περιοχής (οικονομικά, πληροφορική) και εξίσωσης του πολιτισμικού τομέα με τον επιστημονικό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το θέατρο και ο χορός ή η ζωγραφική ως επιλεγόμενα αντικείμενα αποκτούν ίση βαρύτητα με την Ιστορία, τα Θρησκευτικά και την Κοινωνιολογία.
Η εκπαίδευση επομένως υποβαθμίζεται ως φορέας μόρφωσης, παιδείας και γενικότερης αγωγής. Η οικογένεια, αντίθετα, και το γενικότερο κοινωνικό περιβάλλον μετατρέπονται σε αποκλειστικούς διαμορφωτές και εκτιμητές της γνωστικής κατάρτισης του μαθητή. Η μέση οικογένεια μέσα από την υπερεντατικοποίηση της εργασίας, την έλλειψη του ελεύθερου χρόνου, τα οικονομικά προβλήματα καλείται να λύσει και το γόρδιο δεσμό όχι μόνο της διαπαιδαγώγησης αλλά και της ίδιας της μόρφωσης του παιδιού. Ο αντισταθμιστικός ρόλος της δημόσιας παιδείας εγκαταλείπεται, ενώ ο κηδεμόνας αναλαμβάνει να ωθήσει το νεαρό μαθητή σε απαιτητικές ή σε πιο "εύκολες" και ακίνδυνες ατραπούς του σχολικού προγράμματος. Το πολιτικό υπόβαθρο της οικογένειας θα παίξει και αυτό το ρόλο του, όπως και το θρησκευτικό ή εθνοτικό στοιχείο εξοβελίζοντας από το μορφωτικό πλαίσιο γνώσεις που δεν συνάδουν με την ιδιαίτερη ταυτότητα της οικογένειας. Στο όνομα της ατομικής επιλογής και των ατομικών δικαιωμάτων ο μαθητής θα χαράξει βαθιά την προσωπική του πορεία στη ζωή με τον κίνδυνο να καταστεί μελλοντικά ανίκανος να παρακολουθήσει τις εργασιακές αλλά και πολιτικές εξελίξεις της εποχής.
Η ίδια η επιστημονική γνώση, επίσης, χάνει το επιστημολογικό και μορφωτικό της κύρος και εμφανίζεται ως πληροφορία με ημερομηνία λήξης. Ως τέτοια είναι εύκολο να ελεγχθεί και να διαστρεβλωθεί από κατευθυνόμενες επιστημονικές ομάδες ή ακόμη και από μέσα ενημέρωσης ή ψυχαγωγίας. Τη σύγχυση εντείνει παρά ξεκαθαρίζει η κυριαρχία της εικόνας που μπορεί με την κατάλληλη χρήση να παρασύρει σε παρερμηνείες και αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως μηδενισμό, ξενοφοβία, άκαιρους συμψηφισμούς ακόμη και ρατσισμό.
Παρόμοια, στο χώρο των θετικών επιστημών το ημιμαθές «κοινό- καταναλωτής» εμφανίζεται πιο ευάλωτο σε επιστημονικά πυροτεχνήματα, σε δήθεν, δηλαδή, επιστημονικά επιτεύγματα που συνιστούν ή κατακεραυνώνουν τον καφέ, τη δίαιτα, την παρακολούθηση ειδήσεων ή και άλλες καθημερινές συνήθειες και τα συσχετίζουν χωρίς επαρκή πειραματικά δεδομένα με καρδιακές παθήσεις, κρίσεις άγχους ή και ορμονικές δυσλειτουργίες.
Πίσω λοιπόν, από το δήθεν δικαίωμα στην επιλογή της μόρφωσης κρύβεται ο κίνδυνος η εκπαίδευση να μείνει αμέτοχη στον μορφωτικό κατήφορο μιας ολόκληρης κοινότητας, εάν οι μαθητές της επιλέξουν να διδάσκονται "ό,τι τους αρέσει" .
To «φιλελεύθερο» αυτό σχολείο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απευθύνεται και σε όλα τα γνωστικά επίπεδα ή ότι δεν διαμορφώνει αξεπέραστα εμπόδια στην μαθησιακή διαδικασία. Αν πάρουμε ως παράδειγμα την εφαρμογή του στις ΗΠΑ βλέπει κανείς ένα στείρο εξεταστικοκεντρικό και βαθμοθηρικό σύστημα, που θέτει φραγμούς στα παιδιά που προέρχονται από τις φτωχότερες τάξεις. Το ανταγωνιστικό στοιχείο είναι εμφανές και ωθεί συχνά σε εγκληματικές πράξεις, σε πόλεμο συμμοριών ή και σε νεοπουριτανικά φαινόμενα , όπως επιβολή ποινών για «ανάρμοστη εμφάνιση» ή έντονη σεξουαλικότητα.
Είναι φανερό, επομένως, το γεγονός ότι τέτοια σχολεία που ευδοκιμούν κυρίως στον αγγλοσαξονικό κόσμο όχι μόνο δεν μορφώνουν, αλλά και δεν βοηθούν στην καλλιέργεια υγειών κοινωνικών συμπεριφορών. Ευνοούν αντίθετα την αριστεία με την έννοια της πρωτιάς σε διαγωνισμούς και όχι της άμιλλας, κλείνουν τα μάτια στο νταηλίκι (bullying) και αδιαφορούν για μαθητές που λόγω κυρίως οικονομικών ή οικογενειακών προβλημάτων δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τις γνωστικές απαιτήσεις του σχολείου.
Τέτοιες κοινωνικές σχέσεις οδηγούν συχνά σε παραβατικές πράξεις, συμπλοκές ή και περιθωριοποίηση πολλών νέων, που νιώθουν εκτός σχολικής πραγματικότητας. Τα τελευταία 20 χρόνια τα φαινόμενα ένοπλης βίας στα αμερικάνικα σχολεία έχουν πολλαπλασιαστεί ενδεικτικό στοιχείο της ανικανότητας του σχολείου να επέμβει σε φαινόμενα ρατσισμού, κοινωνικού αποκλεισμού ή βίας.
Βέβαια, όπως το οικονομικό μοντέλο των οικονομολόγων διαφωτιστών ήταν επηρεασμένο από την πολιτική ιδεολογία και τα συμφέροντα της αγγλικής αστικής τάξης, έτσι και ο εκπαιδευτικός αυτός ατομισμός, η προάσπιση δηλαδή του δικαιώματος του ατόμου στην επιλογή των μορφωτικών αντικειμένων και όχι στη κρατική στήριξη ενός βασικού εκπαιδευτικού προγράμματος στηρίζεται πρώτιστα στην σύγχρονη συγκεντρωτική δημοκρατία των υπερεθνικών οργανισμών ( ΕΕ, NAFTA) , όπου η πολιτική φαίνεται να είναι μια κλειστή διεργασία, που ελέγχεται αποκλειστικά από ντόπιες και υπερεθνικές ελίτ. Η πλειονότητα του πληθυσμού επομένως, δεν χρειάζεται να μορφωθεί επαρκώς , αφού έτσι και αλλιώς κάτι τέτοιο χρειάζεται γενναία ψυχοπαιδαγωγική υποστήριξη, αφόρητη πολυτέλεια για το σύγχρονο « κράτος παρία» των πολυεθνικών.
Το νέο αυτό σχολείο σε όλες τις βαθμίδες του προσφέρει στοιχειώδεις γνώσεις ανάλογα με τα ηλικιακά χαρακτηριστικά του κάθε μαθητή ίσα ίσα, για να μπορεί ο αυριανός πολίτης να συνεννοείται στη μητρική του γλώσσα ή στην αγγλική. Τα υπόλοιπα γνωστικά εφόδια θα επιλεγούν από τον ίδιο τον μαθητή στην πορεία του στο εκπαιδευτικό σύστημα. Οι υποστηρικτές της δραστικής μείωσης της εγκυκλίου μόρφωσης ισχυρίζονται ότι λιγότερη γνώση σημαίνει δημιουργική γνώση αλλά και περισσότερη κατανόηση. Ωστόσο αγνοούν το γεγονός ότι ένα παιδί ή και ένας γονιός που συχνά δεν είναι καν επιστήμονας καλούνται να αποφασίσουν για το καίριο επιστημολογικό ερώτημα ποια γνώση είναι η πιο σημαντική σε μια συγκεκριμένη χρονική περίοδο της ανθρώπινης ιστορίας. Αποτέλεσμα αυτής της παρανόησης είναι το σχολείο να μετατρέπεται σε εντευκτήριο δεξιοτήτων, αγοραίας προβολής της εκάστοτε επιστημονικής περιοχής (οικονομικά, πληροφορική) και εξίσωσης του πολιτισμικού τομέα με τον επιστημονικό. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, το θέατρο και ο χορός ή η ζωγραφική ως επιλεγόμενα αντικείμενα αποκτούν ίση βαρύτητα με την Ιστορία, τα Θρησκευτικά και την Κοινωνιολογία.
Η εκπαίδευση επομένως υποβαθμίζεται ως φορέας μόρφωσης, παιδείας και γενικότερης αγωγής. Η οικογένεια, αντίθετα, και το γενικότερο κοινωνικό περιβάλλον μετατρέπονται σε αποκλειστικούς διαμορφωτές και εκτιμητές της γνωστικής κατάρτισης του μαθητή. Η μέση οικογένεια μέσα από την υπερεντατικοποίηση της εργασίας, την έλλειψη του ελεύθερου χρόνου, τα οικονομικά προβλήματα καλείται να λύσει και το γόρδιο δεσμό όχι μόνο της διαπαιδαγώγησης αλλά και της ίδιας της μόρφωσης του παιδιού. Ο αντισταθμιστικός ρόλος της δημόσιας παιδείας εγκαταλείπεται, ενώ ο κηδεμόνας αναλαμβάνει να ωθήσει το νεαρό μαθητή σε απαιτητικές ή σε πιο "εύκολες" και ακίνδυνες ατραπούς του σχολικού προγράμματος. Το πολιτικό υπόβαθρο της οικογένειας θα παίξει και αυτό το ρόλο του, όπως και το θρησκευτικό ή εθνοτικό στοιχείο εξοβελίζοντας από το μορφωτικό πλαίσιο γνώσεις που δεν συνάδουν με την ιδιαίτερη ταυτότητα της οικογένειας. Στο όνομα της ατομικής επιλογής και των ατομικών δικαιωμάτων ο μαθητής θα χαράξει βαθιά την προσωπική του πορεία στη ζωή με τον κίνδυνο να καταστεί μελλοντικά ανίκανος να παρακολουθήσει τις εργασιακές αλλά και πολιτικές εξελίξεις της εποχής.
Η ίδια η επιστημονική γνώση, επίσης, χάνει το επιστημολογικό και μορφωτικό της κύρος και εμφανίζεται ως πληροφορία με ημερομηνία λήξης. Ως τέτοια είναι εύκολο να ελεγχθεί και να διαστρεβλωθεί από κατευθυνόμενες επιστημονικές ομάδες ή ακόμη και από μέσα ενημέρωσης ή ψυχαγωγίας. Τη σύγχυση εντείνει παρά ξεκαθαρίζει η κυριαρχία της εικόνας που μπορεί με την κατάλληλη χρήση να παρασύρει σε παρερμηνείες και αντικοινωνικές συμπεριφορές, όπως μηδενισμό, ξενοφοβία, άκαιρους συμψηφισμούς ακόμη και ρατσισμό.
Παρόμοια, στο χώρο των θετικών επιστημών το ημιμαθές «κοινό- καταναλωτής» εμφανίζεται πιο ευάλωτο σε επιστημονικά πυροτεχνήματα, σε δήθεν, δηλαδή, επιστημονικά επιτεύγματα που συνιστούν ή κατακεραυνώνουν τον καφέ, τη δίαιτα, την παρακολούθηση ειδήσεων ή και άλλες καθημερινές συνήθειες και τα συσχετίζουν χωρίς επαρκή πειραματικά δεδομένα με καρδιακές παθήσεις, κρίσεις άγχους ή και ορμονικές δυσλειτουργίες.
Πίσω λοιπόν, από το δήθεν δικαίωμα στην επιλογή της μόρφωσης κρύβεται ο κίνδυνος η εκπαίδευση να μείνει αμέτοχη στον μορφωτικό κατήφορο μιας ολόκληρης κοινότητας, εάν οι μαθητές της επιλέξουν να διδάσκονται "ό,τι τους αρέσει" .
To «φιλελεύθερο» αυτό σχολείο δεν σημαίνει απαραίτητα ότι απευθύνεται και σε όλα τα γνωστικά επίπεδα ή ότι δεν διαμορφώνει αξεπέραστα εμπόδια στην μαθησιακή διαδικασία. Αν πάρουμε ως παράδειγμα την εφαρμογή του στις ΗΠΑ βλέπει κανείς ένα στείρο εξεταστικοκεντρικό και βαθμοθηρικό σύστημα, που θέτει φραγμούς στα παιδιά που προέρχονται από τις φτωχότερες τάξεις. Το ανταγωνιστικό στοιχείο είναι εμφανές και ωθεί συχνά σε εγκληματικές πράξεις, σε πόλεμο συμμοριών ή και σε νεοπουριτανικά φαινόμενα , όπως επιβολή ποινών για «ανάρμοστη εμφάνιση» ή έντονη σεξουαλικότητα.
Είναι φανερό, επομένως, το γεγονός ότι τέτοια σχολεία που ευδοκιμούν κυρίως στον αγγλοσαξονικό κόσμο όχι μόνο δεν μορφώνουν, αλλά και δεν βοηθούν στην καλλιέργεια υγειών κοινωνικών συμπεριφορών. Ευνοούν αντίθετα την αριστεία με την έννοια της πρωτιάς σε διαγωνισμούς και όχι της άμιλλας, κλείνουν τα μάτια στο νταηλίκι (bullying) και αδιαφορούν για μαθητές που λόγω κυρίως οικονομικών ή οικογενειακών προβλημάτων δεν μπορούν να συμβαδίσουν με τις γνωστικές απαιτήσεις του σχολείου.
Τέτοιες κοινωνικές σχέσεις οδηγούν συχνά σε παραβατικές πράξεις, συμπλοκές ή και περιθωριοποίηση πολλών νέων, που νιώθουν εκτός σχολικής πραγματικότητας. Τα τελευταία 20 χρόνια τα φαινόμενα ένοπλης βίας στα αμερικάνικα σχολεία έχουν πολλαπλασιαστεί ενδεικτικό στοιχείο της ανικανότητας του σχολείου να επέμβει σε φαινόμενα ρατσισμού, κοινωνικού αποκλεισμού ή βίας.
Πέμπτη 20 Ιανουαρίου 2011
Ο φασισμός υπό το πρίσμα του ιστορικού ηθικισμού
Τα τελευταία χρόνια περισπούδαστοι Έλληνες ιστορικοί σε αγαστή συνεργασία με τον οργανισμό «Euroclio» και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο προσπαθούν να πείσουν την ελληνική κοινή γνώμη ότι ο ολοκληρωτισμός του μεσοπολέμου (1920-1940) εκδηλώθηκε με δύο μορφές , τον Φασισμό- Ναζισμό και τον Κομμουνισμό-Σταλινισμό. Ως μέτρο σύγκρισης θέτουν την αστική κοινοβουλευτική δημοκρατία της Ευρώπης και θεωρούν ότι οποιαδήποτε κίνημα απομάκρυνσης από τις βασικές ιδέες της συνιστούσε προσπάθεια ανατροπής της δημοκρατικής τάξης. Τη θέση τους περί κομμουνιστικού ολοκληρωτισμού την στηρίζουν στα εξής επιχειρήματα :
• Ο πολιτικός ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν (1923-1953) κυβέρνησε αυταρχικά και εκτόπισε ή καταδίωξε τους πολιτικούς του αντιπάλους, όπως άλλωστε και οι Χίτλερ και Μουσολίνι .
• Ο Φασισμός , όπως και ο Κομμουνισμός ξεκίνησαν από την υποστήριξη των εργατικών και συνδικαλιστικών ενώσεων.
• Και οι δύο αυτοί «ολοκληρωτισμοί» χρησιμοποίησαν τη βία κατά την άσκηση της εξουσίας και κατάργησαν τα κόμματα και το κοινοβούλιο.
• Στο όνομα της ενσωμάτωσης των εθνικών, θρησκευτικών , φυλετικών μειονοτήτων επεδίωξαν τη γενοκτονία ή και την εξαφάνιση οποιαδήποτε πολιτιστικού στοιχείου που διέκρινε την εκάστοτε μειονότητα από τον κυρίαρχο έθνος – κράτος.
• Ο ολοκληρωτισμός του μεσοπολέμου και με τις δύο εκδηλώσεις του μετέτρεψε την ηγετική προσωπικότητα σε είδωλο λατρείας και χρησιμοποίησε την προπαγάνδα, για να κινητοποιήσει τις μάζες προς την ευόδωση κυρίως των ιδεολογικών στόχων.
• Εμπόδισε επίσης την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα και έθεσε το κράτος στο ρόλο του εργοδότη υποστηρίζοντας τον προστατευτισμό και την συγκρότηση κλειστών οικονομικών συστημάτων.
Παραμερίζοντας τα προφανή ιδεολογικά και πολιτικά κίνητρα του αναθεωρητισμού αυτού θα προσπαθήσουμε να θίξουμε την ουσία της ιδιαιτερότητας τόσο του φασισμού όσο και του κομμουνισμού του μεσοπολέμου.
Ο κομμουνισμός ως ιδεολογία όπως εκτέθηκε στα γραπτά του Κάρολου Μαρξ προτείνει ένα πολιτικό σχέδιο με βασικό στόχο την αταξική κοινωνία . Το πρώτο στάδιο αυτού του σχεδίου είναι η εργατική εξουσία που θα προκύψει μέσα από την επαναστατική διαδικασία. Η κατάληψη της εξουσίας στη Ρωσία, όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις σε άλλες χώρες, όπως το Μεξικό, την Κούβα, την Κίνα σήμαινε και την εγκαθίδρυση ενός συγκεντρωτικού επαναστατικού κράτους που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει πολιτικά αλλά και στρατιωτικά πλήθος υπαρκτών εσωτερικών και εξωτερικών αντιπάλων. Συγκεκριμένα το σοβιετικό καθεστώς μέχρι το 1923 είχε να αντιμετωπίσει τόσο τις δυνάμεις της Αντάντ όσο και ισχυρά φιλοτσαρικά στρατεύματα. Επίσης είναι γεγονός ότι και εντός του κόλπου των σοβιετικών (μπολσεβίκων) υπήρχαν αρκετοί που έλπιζαν σε ανατροπή του καθεστώτος και πρότειναν ριζικά διαφορετική οικονομική και πολιτική οργάνωση. Αν συνυπολογίσουμε την σφοδρή αντίδραση στην κολεκτιβοποίηση μπορεί να καταλάβει κανείς εύκολα ότι οι πρώτες δεκαετίες της κομμουνιστικής εξουσίας σημαδεύτηκαν συχνά από αιματηρά γεγονότα, σφοδρές μάχες αλλά και αρκετές συνομωσίες. Όπως είχε πει κάποτε ο Κινέζος ηγέτης Μάο «η επανάσταση δεν είναι πρόσκληση σε δείπνο και φιλοφρονήσεις. Είναι μια πράξη υπέρτατης βίας ». Επανάσταση σημαίνει ρήξη και σύγκρουση με ριζωμένους θεσμούς, που αρνούνται να βάλουν το κοινό συμφέρον πάνω από το ατομικό. Κατακρίνοντας επομένως, με ηθικά και μόνο κριτήρια τη βίαιη καταστολή ενός αντεπαναστατικού κινήματος οι οπαδοί της «ολοκληρωτικής άποψης» θέτουν τις ιστορικές συνθήκες αλλά και την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, της πείνας και την οργάνωση ενός τεράστιου αγροτικού κράτους σε βιομηχανική δύναμη σε δεύτερη μοίρα.
Οι ιστορικοί αυτοί αγνοούν ότι η δικτατορία του μεσοπολέμου, ξεκινά από διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτικά ερείσματα. Τόσο ο ναζισμός, όσο και ο ιταλικός ή ισπανικός φασισμός στηρίχτηκαν από το θρησκευτικοπολιτικό κατεστημένο των χωρών τους. Προβλήθηκαν μάλιστα συχνά από πολιτικούς, μοναρχικούς, στρατιωτικούς, εκκλησιαστικούς και εφοπλιστικούς κύκλους, ως μια ακραία αλλά απαραίτητη αντίδραση απέναντι στην εκλογική άνοδο σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων. Η χρεοκοπημένη άλλωστε, αστική δημοκρατία όχι μόνο δεν αντέδρασε στο φασιστικό φαινόμενο, αλλά το στήριξε πολιτικά και άνοιξε το δρόμο για την επιβολή του , όπως φαίνεται και στο παράδειγμα του καθεστώτος της 4η Αυγούστου. Ο Χίτλερ εκλέχτηκε με δημοκρατικές εκλογές, όπως και ο Μουσολίνι. Ο Φράνκο της Ισπανίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εξαίρεση αλλά και σ’ αυτήν τη περίπτωση είναι γνωστή η στήριξη του από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία και η ανοχή που επέδειξαν οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες απέναντι στα δεινά που υπέστησαν οι ισπανοί δημοκράτες.
Ιδεολογικά, τα βασικά συστατικά στοιχεία της φασιστικής ιδεολογίας υπήρξαν ο στρεβλός ανθρωπισμός, το ιμπεριαλιστικό ιδεώδες που διακρίνει σε ανθρώπους και υπανθρώπους, όπως και η προγονολατρεία, για να στηριχτεί ο σωβινισμός και η ανωτερότητα απέναντι σε άλλα κράτη ή μειονότητες. Ο αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας του φασισμού είναι πολύ επιφανειακός και λαϊκίστικος και εξαντλείται σε βερμπαλιστικές διακηρύξεις. Σε κανένα δικτατορικό κράτος δεν ενισχύθηκε ουσιαστικά το επίπεδο ζωής της εργατικής τάξης. Αντίθετα, τόσο η παιδεία όσο και η υγεία υποβαθμίστηκαν , η τελευταία κυρίως μέσω των μακροχρόνων πολεμικών εκστρατειών πριν και κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η προπαγάνδα, επίσης, του φασισμού πρόταξε τον ηγέτη οδηγό με υπερφυσικές και μυστικιστικές ικανότητες. Πρόβαλε προγονικές δόξες (ρωμαϊκή αυτοκρατορία) και ενοποίησε το έθνος απέναντι σε έναν κοινό στόχο. («Μία Γερμανία. Ένας ηγέτης») Ο πατερναλισμός, ωστόσο, αυτός συγκάλυψε και δεν επέλυσε τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα του μεσοπολέμου. Αντίθετα, στην κομμουνιστική ιδεολογία ο ηγέτης θεωρείται μία από τις κοινωνικές δυνάμεις που συντελούν στην κοινωνική εξέλιξη. Ο κομμουνιστής ηγέτης οφείλει να διατηρήσει και να συνεχίσει την προσπάθεια προς την σοσιαλιστική κοινωνία.
Αλλά και στον οικονομικό τομέα, η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι γνωστό ότι αντιμετωπίστηκε και στη «δημοκρατική» δύση με «εθνικές» πολιτικές και ευρύ προστατευτισμό, κάτι που στη Σοβιετική Ένωση είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα και πιο ριζοσπαστικά. Το πολεμικό κλίμα άλλωστε μεταξύ της Αντάντ και της Σοβιετικής Ένωσης δεν επέτρεπε εμπορικές ανταλλαγές. Τα φασιστικά καθεστώτα από την άλλη πλευρά προσπάθησαν να λύσουν το οικονομικό αδιέξοδο με εξοπλιστικά προγράμματα, εφάρμοσαν τρομοκρατία αλλά τη χειραγώγηση στις εργατικές ενώσεις και έδωσαν περιθώρια ασυδοσίας στο ντόπιο και διεθνές επιχειρηματικό κεφάλαιο.
Είναι επίσης γνωστό ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν μια ομοσπονδία 24 κρατών με ιδιαίτερες συχνά εθνολογικές υποστάσεις. Σε αντίθεση με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις γενοκτονίες των Ιταλών στην Αβησσυνία και την Κροατία αλλά και το ευγονικό όραμα του Χίτλερ, στο κομμουνιστικό καθεστώς καμία φυλή ή έθνος δεν καταδιώχτηκε για την πολιτισμική και εθνολογική του υπόσταση. Μεγάλες προσωπικότητες στην πολιτική και την επιστήμη κατάγονταν από διάφορες ρωσικές δημοκρατίες και έφεραν τα ιδιαίτερα στοιχεία της καταγωγής τους.
• Ο πολιτικός ηγέτης της Σοβιετικής Ένωσης Ιωσήφ Στάλιν (1923-1953) κυβέρνησε αυταρχικά και εκτόπισε ή καταδίωξε τους πολιτικούς του αντιπάλους, όπως άλλωστε και οι Χίτλερ και Μουσολίνι .
• Ο Φασισμός , όπως και ο Κομμουνισμός ξεκίνησαν από την υποστήριξη των εργατικών και συνδικαλιστικών ενώσεων.
• Και οι δύο αυτοί «ολοκληρωτισμοί» χρησιμοποίησαν τη βία κατά την άσκηση της εξουσίας και κατάργησαν τα κόμματα και το κοινοβούλιο.
• Στο όνομα της ενσωμάτωσης των εθνικών, θρησκευτικών , φυλετικών μειονοτήτων επεδίωξαν τη γενοκτονία ή και την εξαφάνιση οποιαδήποτε πολιτιστικού στοιχείου που διέκρινε την εκάστοτε μειονότητα από τον κυρίαρχο έθνος – κράτος.
• Ο ολοκληρωτισμός του μεσοπολέμου και με τις δύο εκδηλώσεις του μετέτρεψε την ηγετική προσωπικότητα σε είδωλο λατρείας και χρησιμοποίησε την προπαγάνδα, για να κινητοποιήσει τις μάζες προς την ευόδωση κυρίως των ιδεολογικών στόχων.
• Εμπόδισε επίσης την ελεύθερη οικονομική δραστηριότητα και έθεσε το κράτος στο ρόλο του εργοδότη υποστηρίζοντας τον προστατευτισμό και την συγκρότηση κλειστών οικονομικών συστημάτων.
Παραμερίζοντας τα προφανή ιδεολογικά και πολιτικά κίνητρα του αναθεωρητισμού αυτού θα προσπαθήσουμε να θίξουμε την ουσία της ιδιαιτερότητας τόσο του φασισμού όσο και του κομμουνισμού του μεσοπολέμου.
Ο κομμουνισμός ως ιδεολογία όπως εκτέθηκε στα γραπτά του Κάρολου Μαρξ προτείνει ένα πολιτικό σχέδιο με βασικό στόχο την αταξική κοινωνία . Το πρώτο στάδιο αυτού του σχεδίου είναι η εργατική εξουσία που θα προκύψει μέσα από την επαναστατική διαδικασία. Η κατάληψη της εξουσίας στη Ρωσία, όπως και σε ανάλογες περιπτώσεις σε άλλες χώρες, όπως το Μεξικό, την Κούβα, την Κίνα σήμαινε και την εγκαθίδρυση ενός συγκεντρωτικού επαναστατικού κράτους που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει πολιτικά αλλά και στρατιωτικά πλήθος υπαρκτών εσωτερικών και εξωτερικών αντιπάλων. Συγκεκριμένα το σοβιετικό καθεστώς μέχρι το 1923 είχε να αντιμετωπίσει τόσο τις δυνάμεις της Αντάντ όσο και ισχυρά φιλοτσαρικά στρατεύματα. Επίσης είναι γεγονός ότι και εντός του κόλπου των σοβιετικών (μπολσεβίκων) υπήρχαν αρκετοί που έλπιζαν σε ανατροπή του καθεστώτος και πρότειναν ριζικά διαφορετική οικονομική και πολιτική οργάνωση. Αν συνυπολογίσουμε την σφοδρή αντίδραση στην κολεκτιβοποίηση μπορεί να καταλάβει κανείς εύκολα ότι οι πρώτες δεκαετίες της κομμουνιστικής εξουσίας σημαδεύτηκαν συχνά από αιματηρά γεγονότα, σφοδρές μάχες αλλά και αρκετές συνομωσίες. Όπως είχε πει κάποτε ο Κινέζος ηγέτης Μάο «η επανάσταση δεν είναι πρόσκληση σε δείπνο και φιλοφρονήσεις. Είναι μια πράξη υπέρτατης βίας ». Επανάσταση σημαίνει ρήξη και σύγκρουση με ριζωμένους θεσμούς, που αρνούνται να βάλουν το κοινό συμφέρον πάνω από το ατομικό. Κατακρίνοντας επομένως, με ηθικά και μόνο κριτήρια τη βίαιη καταστολή ενός αντεπαναστατικού κινήματος οι οπαδοί της «ολοκληρωτικής άποψης» θέτουν τις ιστορικές συνθήκες αλλά και την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού, της πείνας και την οργάνωση ενός τεράστιου αγροτικού κράτους σε βιομηχανική δύναμη σε δεύτερη μοίρα.
Οι ιστορικοί αυτοί αγνοούν ότι η δικτατορία του μεσοπολέμου, ξεκινά από διαφορετικά ιδεολογικά και πολιτικά ερείσματα. Τόσο ο ναζισμός, όσο και ο ιταλικός ή ισπανικός φασισμός στηρίχτηκαν από το θρησκευτικοπολιτικό κατεστημένο των χωρών τους. Προβλήθηκαν μάλιστα συχνά από πολιτικούς, μοναρχικούς, στρατιωτικούς, εκκλησιαστικούς και εφοπλιστικούς κύκλους, ως μια ακραία αλλά απαραίτητη αντίδραση απέναντι στην εκλογική άνοδο σοσιαλιστικών και κομμουνιστικών κομμάτων. Η χρεοκοπημένη άλλωστε, αστική δημοκρατία όχι μόνο δεν αντέδρασε στο φασιστικό φαινόμενο, αλλά το στήριξε πολιτικά και άνοιξε το δρόμο για την επιβολή του , όπως φαίνεται και στο παράδειγμα του καθεστώτος της 4η Αυγούστου. Ο Χίτλερ εκλέχτηκε με δημοκρατικές εκλογές, όπως και ο Μουσολίνι. Ο Φράνκο της Ισπανίας θα μπορούσε να χαρακτηριστεί εξαίρεση αλλά και σ’ αυτήν τη περίπτωση είναι γνωστή η στήριξη του από τη ρωμαιοκαθολική εκκλησία και η ανοχή που επέδειξαν οι ευρωπαϊκές δημοκρατίες απέναντι στα δεινά που υπέστησαν οι ισπανοί δημοκράτες.
Ιδεολογικά, τα βασικά συστατικά στοιχεία της φασιστικής ιδεολογίας υπήρξαν ο στρεβλός ανθρωπισμός, το ιμπεριαλιστικό ιδεώδες που διακρίνει σε ανθρώπους και υπανθρώπους, όπως και η προγονολατρεία, για να στηριχτεί ο σωβινισμός και η ανωτερότητα απέναντι σε άλλα κράτη ή μειονότητες. Ο αντικαπιταλιστικός χαρακτήρας του φασισμού είναι πολύ επιφανειακός και λαϊκίστικος και εξαντλείται σε βερμπαλιστικές διακηρύξεις. Σε κανένα δικτατορικό κράτος δεν ενισχύθηκε ουσιαστικά το επίπεδο ζωής της εργατικής τάξης. Αντίθετα, τόσο η παιδεία όσο και η υγεία υποβαθμίστηκαν , η τελευταία κυρίως μέσω των μακροχρόνων πολεμικών εκστρατειών πριν και κατά τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η προπαγάνδα, επίσης, του φασισμού πρόταξε τον ηγέτη οδηγό με υπερφυσικές και μυστικιστικές ικανότητες. Πρόβαλε προγονικές δόξες (ρωμαϊκή αυτοκρατορία) και ενοποίησε το έθνος απέναντι σε έναν κοινό στόχο. («Μία Γερμανία. Ένας ηγέτης») Ο πατερναλισμός, ωστόσο, αυτός συγκάλυψε και δεν επέλυσε τα μεγάλα οικονομικά προβλήματα του μεσοπολέμου. Αντίθετα, στην κομμουνιστική ιδεολογία ο ηγέτης θεωρείται μία από τις κοινωνικές δυνάμεις που συντελούν στην κοινωνική εξέλιξη. Ο κομμουνιστής ηγέτης οφείλει να διατηρήσει και να συνεχίσει την προσπάθεια προς την σοσιαλιστική κοινωνία.
Αλλά και στον οικονομικό τομέα, η παγκόσμια οικονομική κρίση είναι γνωστό ότι αντιμετωπίστηκε και στη «δημοκρατική» δύση με «εθνικές» πολιτικές και ευρύ προστατευτισμό, κάτι που στη Σοβιετική Ένωση είχε ξεκινήσει πολύ νωρίτερα και πιο ριζοσπαστικά. Το πολεμικό κλίμα άλλωστε μεταξύ της Αντάντ και της Σοβιετικής Ένωσης δεν επέτρεπε εμπορικές ανταλλαγές. Τα φασιστικά καθεστώτα από την άλλη πλευρά προσπάθησαν να λύσουν το οικονομικό αδιέξοδο με εξοπλιστικά προγράμματα, εφάρμοσαν τρομοκρατία αλλά τη χειραγώγηση στις εργατικές ενώσεις και έδωσαν περιθώρια ασυδοσίας στο ντόπιο και διεθνές επιχειρηματικό κεφάλαιο.
Είναι επίσης γνωστό ότι η Σοβιετική Ένωση ήταν μια ομοσπονδία 24 κρατών με ιδιαίτερες συχνά εθνολογικές υποστάσεις. Σε αντίθεση με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις γενοκτονίες των Ιταλών στην Αβησσυνία και την Κροατία αλλά και το ευγονικό όραμα του Χίτλερ, στο κομμουνιστικό καθεστώς καμία φυλή ή έθνος δεν καταδιώχτηκε για την πολιτισμική και εθνολογική του υπόσταση. Μεγάλες προσωπικότητες στην πολιτική και την επιστήμη κατάγονταν από διάφορες ρωσικές δημοκρατίες και έφεραν τα ιδιαίτερα στοιχεία της καταγωγής τους.
Δευτέρα 3 Ιανουαρίου 2011
Εκ της συντάξεως
Δυστυχώς, όσα γράφουμε εδώ και έναν περίπου χρόνο από αυτό το μετερίζι γίνονται καθημερινά άμεσα και επίκαιρα. Η ποιότητα της δημοκρατίας μας συσχετίζεται άμεσα με τα περί "κοπρίτων", οι κλειστές κοινωνίες που θίξαμε με τα σχέδια για συρματοπλέγματα στον Έβρο, τα χειραγωγούμενα "σχολεία αριστείας" με την παιδεία της αγοράς, η διαρκώς αυξανόμενη, σύμφωνα με τελευταία έρευνα, εμπλοκή των εφήβων στο ηλεκτρονικό τζογάρισμα με τον "τζόγο και τα θεάματα" της δικτατορίας που μας πειβάλλει. Από αυτήν την ιστοσελίδα θα συνεχίσουμε να θίγουμε τα κακώς κείμενα. Δεν εκπροσωπούμε κανένα κόμμα, κανένα συγκεκριμένο φορέα, μόνο τη σκέψη μας και τη λογική.
Εγγραφή σε:
Αναρτήσεις (Atom)