Σάββατο 7 Μαΐου 2011

Αριστεία και πειραματισμός Μια απάντηση στο άρθρο του κ Γιάννη Αντωνίου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Τα Νέα»


Διαβάζοντας πριν από μερικές μέρες το άρθρο του κ Αντωνίου στην εφημερίδα «Τα Νέα» συνειδητοποίησα για μια ακόμη φορά πόσο αντιιστορικά σκέφτονται   εκείνοι  που υποστηρίζουν το νέο θεσμό των Πρότυπων Πειραματικών. Να είστε σίγουρος κ Αντωνίου ότι με τέτοιες συγκεχυμένες σκέψεις και αντιλήψεις η ελληνική κοινωνία θα στέκεται διαρκώς καχύποπτα απέναντι στο εγχείρημα των νέων αυτών σχολείων των  ελίτ  .
Για να γίνω πιο συγκεκριμένος, ας μας εξηγήσει ο κ Διευθυντής τι εννοεί  με τη φράση του «  να ξαναμπούν στα σχολεία η αριστεία και ο ανταγωνισµός».  Δεν  μπορώ να πιστέψω  ότι του είναι άγνωστες οι έννοιες «άμιλλα», «συναγωνισμός», «χαρά της μάθησης», «ίσες ευκαιρίες στην εκπαίδευση». Πολλές από αυτές τις ιδέες ειδικά η τελευταία διατυμπανιζόταν για πολλά χρόνια από την ίδια την Ευρωπαϊκή Ένωση. Γιατί λοιπόν επέλεξε τον όρο «ανταγωνισμός» ο  κ Αντωνίου ; Πώς φαντάζεται το νέο Πρότυπο σχολείο ; Τηλεπαιχνίδι quiz ή θα ήθελε οι μαθητές του να μπουν από μικροί στο κυνήγι της όποιας επιτυχίας.   Γιατί θα πρέπει το παιδί να αντιμετωπίζεται ως μικρός ενήλικος; Πότε θα  δημιουργήσει κοινωνικές σχέσεις, πότε θα μάθει να βιώνει την αποτυχία, την ήττα, το λάθος ακόμη και τη χαμηλή επίδοση σε μια προσπάθειά του; Πότε θα ζήσει την εφηβεία του; Αλήθεια ο κ Αντωνίου και οι ομοϊδεάτες του  δεν διδάχτηκαν τίποτα από την εμπειρία των πανελλαδικών εξετάσεων και του εξεταστικοκεντρικού ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος ; Πόσο άγχος φόρτωσε τους μαθητές αυτό το σύστημα, πόσο χρέωσε οικονομικά τις ελληνικές οικογένειες και τις οδήγησε στην παραπαιδεία και τη δήθεν «μόρφωση» της έτοιμης γνώσης των φροντιστηρίων. Πόσο ημιμάθεια και προχειρότητα πρόσφερε αυτό το φροντιστηριακού τύπου ανταγωνιστικό  λύκειο που διατήρησαν όλες οι ελληνικές κυβερνήσει ς των τελευταίων 40 χρόνων.  Ο ανταγωνισμός και η βαθμοθηρία δεν είναι τα στοιχεία τα οποία χρειάζεται το ελληνικό σχολείο. Τα έχει ήδη και τα δύο σε αφθονία.  
Το ότι τα Πειραματικά σχολεία δεν πειραματίστηκαν ή δεν προχώρησαν σε ερευνητικό έργο δεν είναι δική τους ευθύνη. Το προσωπικό υπήρχε όπως και το νομικό πλαίσιο. Οι κυβερνήσεις ωστόσο, τα εγκατέλειψαν χωρίς υποδομές, χωρίς κίνητρα, χωρίς  οικονομική βοήθεια και κυρίως δεν τα εμπιστεύτηκαν στην αξιολόγηση των σχολικών βιβλίων ή των Αναλυτικών Προγραμμάτων.   Αντίθετα και μιλώ από προσωπική πείρα τα Πειραματικά εξισώθηκαν  με όλα τα άλλα σχολεία σε όλα τα χρόνια προβλήματα της ελληνικής εκπαίδευσης. Πολυάριθμα τμήματα που έφταναν και τα 30 παιδιά, ανύπαρκτοι σχολικοί χώροι, παλιά κτήρια , ανύπαρκτη επιμόρφωση,  προβλήματα πειθαρχίας και διοίκησης. Ακόμη και η επιλογή των μαθητών βάσει κλήρωσης περισσότερο  επιβάρυνε το διδακτικό έργο του σχολείου παρά το βοηθούσε. Η μόνη μας ικανοποίηση ως εκπαιδευτικοί ήταν όταν βλέπαμε μαθητές με χαμηλές επιδόσεις να εισάγονται στο πανεπιστήμιο ή να προοδεύουν σταδιακά  στα μαθήματά τους.
Και έρχομαι στην περίφημη «αριστεία».  Η έννοια  από μόνη της είναι προβληματική για να μην πω αμφίσημη. Το άριστο πώς θα το εννοούσαμε στην εκπαίδευση; Ελπίζω να μη θεωρεί ο κ Αντωνίου «αριστεία»  αποκλειστικά και μόνο τη  βαθμολογική επίδοση.  Τι άλλο μπορεί να σημαίνει; «Άριστη διδασκαλία;» «πρωτείο σε έναν διαγωνισμό», πρωτείο ανάμεσα σε πρώτους»;  «Επιτυχία σε κάποιο τεστ δεξιοτήτων ή νοημοσύνης’; Με ποια κριτήρια ; Ποιο περιεχόμενο; Σε ποιους στόχους;
  Σχετικά με την ευφυΐα και τη   βαθμολογική επίδοση, ας σκεφτούμε πόσο πίσω στο χρόνο μας πάνε αυτές οι αντιλήψεις;  Ήδη από το 1970 ο J Brunner είχε κατηγορήσει τα τεστ νοημοσύνης που μιλούσαν «για μειονεκτούσα νέγρικη φυλή» λέγοντας ότι κάθε άνθρωπος έχει ένα πολιτισμικό πλαίσιο και κυρίως τη  σχολική μόρφωση  που τον βοηθά στην ανάπτυξή του και  δεν εξαρτάται από τα γονίδια ή τα χρωμοσώματά του.
Ως προς το πρωτείο,  τη σχετικότητα ή και την ιδεολογική του φόρτιση ας μην επεκταθώ. Θα  μιλήσω μόνο για τους μαθητές υψηλής ευφυΐας και το πόσες συζητήσεις ανά τον κόσμο  έχει προκαλέσει η διάκριση σε ευφυείς και σε «κανονικούς».  Για να το θέσω κομψά, τα έως τώρα ερευνητικά δεδομένα δεν συνηγορούν υπέρ της ύπαρξης σχολείων των «ευφυών» των «εκλεκτών» ή όπως αλλιώς θέλετε να τους ονομάσετε. Επίσης η καινοτομία γιατί πρέπει να είναι χαρακτηριστικό κάποιων σχολείων; Ποιο παιδαγωγικό και κοινωνικό στόχο εξυπηρετεί η ύπαρξη κλειστών ομοιόμορφων «σχολείων αρίστων».  
Μόνο ένα λογικό στόχο μπορώ να σκεφτώ, την εκπαίδευση παιδιών με ιδιαίτερες ικανότητες (αλλά και ιδιαίτερα μειονεκτήματα θα έλεγα εγώ), που θα  υπηρετήσουν τους υπερεθνικούς οικονομικούς  κολοσσούς  στο πλαίσιο ενός τεχνοκρατικού και οικονομικίστικου πλαισίου που καμία σχέση δεν έχει με την ανθρωπιστική ή τη Γενική εκπαίδευση. Η σαθρή αυτή μονομερής και αυστηρά τεχνοκρατική   προσέγγιση της εκπαίδευσης δεν αντέχει σε σοβαρή επιστημονική κριτική. Γι’ αυτό  ίσως  και το Υπουργείο παιδείας δεν μπήκε καν στον κόπο να ζητήσει  την άποψη των Παιδαγωγικών ή Ψυχολογικών σχολών της χώρας μας .